TR41 Bölgesi
Bölgede toplam okuryazarlık oranı (6 yaş üzeri nüfusta) 2021 yılı itibariyle %98,2’dir. Net ilköğretim okullaşma oranı ve net ortaöğretim okullaşma oranı bölgede ülke ortalamasının üstündedir. Eskişehir’de üç devlet üniversitesi, Bursa’da iki devlet ve bir vakıf üniversitesi, Bilecik’te bir devlet üniversitesi olmak üzere yedi üniversite bulunmaktadır. Özellikle Anadolu Üniversitesi ülke çapında açık öğretim ihtiyacını karşılayan öncü bir kurumdur.
İç Anadolu Bölgesi ile Marmara Bölgesi’ni birbirine bağlayan TR41 Bölgesi Bursa, Eskişehir ve Bilecik illerinden oluşmaktadır. Bölgenin yüzölçümü 29.095 km2 (göl dahil) ile Türkiye yüzölçümünün %3,7’sine karşılık gelmektedir. 2022 yılı itibariyle üç il toplam 4.330.010 nüfusa sahiptir. Bölgenin 2021-2022 yıllık nüfus artış hızı ‰12,9, 2022 yılı nüfus yoğunluğu 152 kişi/km2 olup, bu değerler Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ortalama hane halkı büyüklüğü ise Bursa’nın 3,14, Eskişehir’in 2,62 ve Bilecik’in 2,83 olup Türkiye ortalamasının altındadır.
Ekonominin Kalbi
2021 yılında TR41 Bölgesi işsizlik oranı %9,4 ile %12 olan Türkiye oranının altındadır. 2021 yılında işgücüne katılım oranı erkeklerde %70,8, kadınlarda %34,1 olarak gerçekleşmiştir. TR41 Bölgesi sanayide özellikle tekstil ve hazır giyim, otomotiv, gıda, makine, elektrikli teçhizat ve seramik sektörleri ile ön plana çıkmaktadır. Ayrıca kimya, mobilya, madencilik ve metal sanayi gibi birçok sektörde de Türkiye’nin önemli imalatçıları bölgede mevcuttur.
Ticaret Bakanlığı’nın yürütmekte olduğu Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (Ur-Ge) Programı kapsamında desteklenen ve devam eden küme projeleri; Bursa OSB Otomotiv, HOSAB Otomotiv Yan Sanayi, Bursa OSB Tekstil, DOSAB Otomotiv ve Yan Sanayi ile MÜSİAD İnegöl Mobilya Kümesi Projesidir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yürütmüş olduğu Kümelenme Destek Programı Kapsamında ise Eskişehir ve Bilecik’in içinde olduğu EBK (Eskişehir Bilecik Kütahya Seramik İş Kümesi) ve Bursa’da yapılanan SETEK (Sürdürülebilir Ev Tekstili Kümesi) destek alan kümelenmelerdir.
Bölgede toplam 26 Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Küçük sanayi siteleri bölgede yoğun olup Türkiye geneline paralel olarak işletmelerin büyük çoğunluğunu KOBİ’ler oluşturmaktadır.
TR41 Bölgesi dış ticaret fazlası ile ülke ekonomisine önemli katkıda bulunmaktadır. 2022 yılı ihracatı 13,7 milyar dolar, ithalatı ise 10,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaretin %89’u Bursa’dan yapılmaktadır. Bölgenin ihracatında sırasıyla Almanya, İtalya ve Fransa başı çekmektedir. Otomotiv, tekstil-hazır giyim, gıda, ana metal sanayi, çimento ve toprak ürünleri, kimya-plastik sektörü en önemli ihracat kalemlerindendir. İhracat ve istihdam açısından önem arz eden uluslararası doğrudan yatırımlarda özellikle Bursa iyi bir konumdadır, Bilecik ve Eskişehir de ciddi bir potansiyele sahiptir.
Lojistik Kavşak Noktası
Bursa ili denizyolu ve karayolu taşımacılığında gelişmiş iken, Eskişehir ile Bilecik’te karayolu ve demiryolu taşımacılığından söz etmek mümkündür. İstanbul, Ankara, Antalya, Bursa, Kütahya, Eskişehir gibi önemli karayolu ve demiryolu bağlantılarının kavşak noktasında yer alması sebebiyle sanayide hammadde girdilerini kolaylıkla temin edilebilme avantajı sağlamaktadır. Bölgede, Türkiye’de işletmeye açılan 12 adet lojistik bölgeden birisi olan Eskişehir Hasanbey Lojistik Merkezi ve altyapı çalışmalarına başlanan Bozüyük/Lojistik Köy projesinin tamamlanmasıyla karayolu yerine demiryoluyla taşınan yük miktarının artması sağlanacaktır.
Son yıllarda bölge demiryolu uzunluğunda ciddi bir artış yaşanmış, bölgede 2021 yılı itibariyle 956 km demiryolu bulunmaktadır. Bölgede TCDD tarafından Eskişehir-Ankara arası YHT (Yüksek Hızlı Tren) seferleri düzenlenmekte, Bursa-Ankara ulaşımı için de tren-otobüs kombine yolcu taşımacılığı yürütülmektedir. Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli Yüksek Hızlı Demiryolu Projesinin 45 km’lik Bilecik-Yenişehir ve 80 km’lik Yenişehir-Bursa etaplarında inşaat devam etmektedir. Hattın Bandırma ve Balıkesir yönlerinde doğru uzatılması ve Bursa-Gemlik Limanı arasında ek bir bağlantı inşa edilmesi planlanmaktadır. Bölgede deniz taşımacılığında yükleri için Gemlik’teki limanlar, yolcu taşımacılığı için Mudanya’daki feribot ve deniz otobüsü iskeleleri öne çıkmaktadır. Eskişehir’de Eskişehir Hasan Polatkan ve Bursa’da Bursa Yenişehir Havalimanı olmak üzere iki havalimanı bulunmaktadır.
TR41 Bölgesi tarih ve kültür mirası ile birlikte doğal zenginlikleri açısından çeşitlilik göstermektedir. Bölge Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulduğu yerdir. Frigya-Roma-Bizans kültür ve medeniyeti açısından da önemli arkeolojik kalıntılar bulunmaktadır. Bölgede kış, termal-sağlık, tarih-kültür, inanç, fuar-kongre, doğa, hava sporları, oto safari, av, kıyı turizmi imkanları vardır. Aynı zamanda yat turizmi, golf turizmi, spor, gastronomi, alışveriş, akarsu (rafting) turizmi için de potansiyel olup bunların değerlendirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Turistlerin geceleme sürelerinin ülke ortalamasının altında kalması ve konaklama tesis doluluk oranlarının düşüklüğü verimlilik ve tanıtım gibi sorunların varlığını göstermektedir.
Bölgede nüfusun tamamına yakını içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilmektedir. Ancak içme ve kullanma suyu arıtma tesisi ile hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı Bölgede ülke ortalamasının altındadır. Kanalizasyon hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusu içindeki oranı gibi çevresel göstergelere bakıldığında, TR41 bölgesi oranı ülke ortalamasının üzerinde olsa da bölgede su kirliği önemli bir sorundur. Çevreye ilişkin katı atık ayırma, geri dönüşüm ve sağlıklı çöp depolama tesis inşaatları önem kazanmaktadır. Jeotermal, rüzgar, güneş, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı çevre kirliğini azaltmada ve elektrik üretimi doğalgaz bağımlılığını düşürmede önem kazanmaktadır. Bölge tabii kaynaklar açısından da zengindir. Özellikle Bilecik’te mermer, Eskişehir’de lületaşı ve bor, Bursa Uludağ’da volfram bölgenin öne çıkan yer altı zenginliklerindendir. Madenlerin işlenerek katma değer yaratılması, linyit sahalarının termik santrallerle yerinde değerlendirilmesi, bor gibi stratejik madenlerde alternatif ürün çalışmalarının yürütülmesi bu konudaki önceliklerdendir.
