DESTEKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Kalkınma Ajansları, bölgenin kalkınma sürecinin hızlandırılması ve bölge için kritik öneme sahip faaliyetlerin hayata geçirilmesi amacıyla önceden belirlenmiş uygunluk kriterleri doğrultusunda; bölge planı ve programları ile yıllık çalışma programı ve ilgili başvuru rehberlerinde belirlenen alanlarda bölge aktörlerine mali ve teknik destek sağlayabilir.

Ajans, yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek kaydıyla; özel işletmelerin, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, yerel yönetimlerin ve bunların birliklerinin, kooperatiflerin ve bunların birlikleri ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin aşağıda sayılan türlerdeki proje ve faaliyetlerine mali destek sağlayabilir. Ajansın sağlayabileceği mali destekler; doğrudan finansman desteği, finansman desteği ve faizsiz kredi desteği olmak üzere üçe ayrılır.

Proje Teklif Çağrısı Nedir?
Ajans tarafından yürütülen belirli bir destek programı kapsamında, nitelikleri net bir şekilde belirlenmiş olan potansiyel başvuru sahiplerinin, önceden belirlenen konu ve koşullara uygun olarak proje teklifi sunmaya davet edilmesidir.
Program ve Proje Bütçesi Ne Kadardır?
Ajans tarafından her bir proje başına verilebilecek azami ve asgari mali destek miktarları, destek programının kendine özgü koşullarına göre farklılık gösterebilir. Bu sınırlar belirlenirken, programın genel amaç ve hedefleri, potansiyel başvuru sahiplerinin niteliği, uygun görülen proje konuları ve maliyetler, program bütçesi gibi unsurlar göz önünde tutulmalıdır.
Nasıl Başvurulur?
Proje teklif çağrısına döneminde başvuru şekli ve şartları, Ajansın internet sitesinde ayrıntılı olarak yayınlanır.
Kimler Başvurabilir?
Her teklif çağrısı için özel olarak belirlenecek kriterleri ve  “Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği”ndeki uygunluk şartlarını sağlayan kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları,  üniversiteler, yerel yönetimler, birlikler, kooperatifler ve kar amacı güden işletmeler başvuruda bulunabilir.
Hangi Tür Faaliyetlere Destek Sağlanabilir?
  • Bölge planı ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı proje ve faaliyetler.
  • Bölge planı ve programlarına uygun olarak, bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunan proje ve faaliyetler.
  • Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini ve ortaklığı geliştiren projeler
  • Bölgenin kaynak ve imkânlarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya, rekabet gücünü ve yenilik kapasitesini artırmaya ve ulusal ve uluslararası düzeyde etki ve etkinliği artırmaya yönelik her türlü strateji ve plan çalışması, araştırma, inceleme ve çalışmalar.
  • Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının tanıtımına ve geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler.
  • Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri doğrudan veya dolaylı olarak destekleyecek proje ve faaliyetler.
  • Türkiye’nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmayı sağlayan ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine ve kaynak teminine katkı sağlayan proje ve faaliyetler.
  • Bölgedeki kurum ve kuruluşların proje üretme ve uygulama kapasitesinin geliştirilmesine, hizmet sunumunda niteliklerinin artırılmasına, insan kaynakları ve kurumsal altyapılarının geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetler.

Proje teklif çağrısı kapsamında, projelerin nasıl hazırlanması gerektiği, proje döngüsü yönetimi ve mantıksal çerçeve yaklaşımı gibi konuların ele alındığı ücretsiz proje yazma eğitimleri düzenlenmektedir.

Proje yazma eğitimleri içerikleri ayrıca online olarak web sitemiz üzerinden sesli ve animasyonlu olarak sunulmaktadır. Proje yazma eğitim toplantılarına katılma fırsatı bulamayan yada bilgilerini pekiştirmek isteyenler online proje yazma eğitimi yazılımından da yararlanabilirler.

PROJE YAZMA EĞİTİMİ
Proje teklif çağrısı kapsamında, projelerin nasıl hazırlanması gerektiği, proje döngüsü yönetimi ve mantıksal çerçeve yaklaşımı gibi konuların ele alındığı ücretsiz proje yazma eğitimleri düzenlenmektedir. Proje yazma eğitimi videolarımıza ulaşmak için lütfen tıklayınız.

BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) nedir?

Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın koordinasyonunda, Kalkınma Ajansları tarafından Türkiye genelinde 2019 yılından itibaren yürütülen bir hibe programıdır. SOGEP’ in hedefi, uygulandığı illerde, yerel dinamikleri harekete geçirerek yoksulluk, göç ve kentleşmeden kaynaklanan sosyal sorunları gidermek, değişen sosyal yapının ortaya çıkardığı ihtiyaçlara karşılık vermek, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha aktif katılmalarını sağlamak, istihdam edilebilirliği artırmak, sosyal içermeyi, sosyal girişimciliği ve yenilikçiliği desteklemek ve sosyal sorumluluk uygulamalarını yaygınlaştırmaktır.

Kimler Başvurabilir?

  • Kamu kurum ve kuruluşları,
  • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
  • Birlikler, kooperatifler, sivil toplum kuruluşları,
  • Organize sanayi bölgeleri,
  • Sanayi siteleri,
  • Serbest bölge işleticileri,
  • Teknoloji transfer ofisi şirketleri ile teknoloji geliştirme bölgesi,
  • Endüstri bölgesi ve iş geliştirme merkezi gibi kuruluşların yönetici şirketleri,
  • Yalnızca sosyal sorumluluk projeleri için kâr amacı güden tüzel kişiler.

Nasıl Başvurabilir?

Başvuru şekli ve şartları, Ajansın SOGEP kapsamında duyuruya çıkmasını takiben internet sitesinde ayrıntılı olarak yayınlanır.

Destek Miktarı Nedir?

Program kapsamında desteklenecek projelerin, asgari proje bütçesi 1.000.000 (bir milyon) TL olup; kamu kurumları ile kâr amacı gütmeyen kuruluşların sahibi olabileceği projelerde eş finansman katkısı asgari %10 dur. Kâr amacı güden kuruluşlar, sosyal sorumluluk projeleri için başvuru sahibi, diğer program önceliklerine yönelik projelerde ise ancak iştirakçi olabilirler. Kâr amacı güden kuruluşların başvuru sahibi olduğu sosyal sorumluluk projelerinde eş finansman katkısı asgari yüzde ellidir.

Hangi Faaliyetlere Destek Sağlanabilir?

Bu program kapsamında aşağıda yer alan öncelik alanlarına uygun projeler desteklenir:

İstihdam Edilebilirliği Artırmak

  • Toplumun dezavantajlı kesimlerinin istihdama katılımının kolaylaştırılmasına ve mesleki bilgi ve becerilerinin geliştirilmesine,
  • Genç istihdamını artırmaya,
  • İldeki ve bölgedeki ihtiyaçlara uygun alanlarda nitelikli ve üretken beşerî sermayenin geliştirilmesine yönelik projeler.

Sosyal Girişimcilik ve Yenilikçilik

  • Sosyal girişimlerin kurulmasına ve kapasitelerinin artırılmasına,
  • İstihdam edilebilirliğe ve sosyal içermeye ilişkin yenilikçi modeller geliştirilmesine,
  • Sosyal girişimcilik ve sosyal yenilikçilik alanlarında hizmet veren/verecek olan aracı kurumların işleteceği, ekosistem güçlendirmeye yönelik merkezler, sosyal laboratuvarlar ile kuluçka ve hızlandırıcı programların uygulanmasına yönelik projeler. Sosyal İçerme

Sosyal İçerme

  • Sosyal yardım alan kesimin gelir düzeyinin artırılmasına,
  • Toplumun dezavantajlı kesimlerinin yaşam kalitelerinin yükseltilmesine,
  • Dezavantajlı kesimlere sunulan hizmetlerin kalitesinin artırılmasına yönelik yenilikçi ve model nitelikli projeler.

Sosyal Sorumluluk

  • Bölge öncelikleriyle kâr amacı güden kesimin sosyal sorumluluk faaliyetlerini uyumlaştırmaya,

Program öncelik alanlarına ve/veya tespit edilen farklı sosyal bir sorunun çözümüne yönelik yenilikçi ve model nitelikli projeler.

Teknik Destek Nedir?

Teknik Destek, Ajansın, yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmalar için, mevcut imkanları çerçevesinde kendi personeli eliyle ya da hizmet alımı yoluyla; eğitim verme, program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama, lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma gibi kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici faaliyetlere sağladığı destek türüdür.

Kimler Başvurabilir?

  • Yerel yönetimler ve mahalli idare birlikleri,
  • Kamu kurum ve kuruluşları,
  • Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları,
  • Sivil toplum kuruluşları,
  • Organize sanayi bölgeleri,
  • Küçük sanayi siteleri,
  • Teknoloji geliştirme bölgeleri (teknopark ve teknokentler),
  • Teknoloji transfer ofisi şirketleri,
  • Endüstri bölgesi yönetici şirketleri
  • İş geliştirme merkezleri,
  • Birlik ve kooperatifler,
  • Serbest bölge işleticileri,
  • Kâr amacı güden diğer gerçek ve tüzel kişiler

Nasıl Başvurulur?

Ajanstan teknik destek alabilecek kurum ve kuruluşlar ile teknik desteğe ilişkin şartlar ve başvuru şekli Ajans internet sitesinde duyurulur ve ikişer aylık dönemler halinde başvurular kabul edilir. Teknik destek başvuruları kabul dönemini takiben 15 iş gün içerisinde değerlendirilir.

Komisyon raporunun Genel Sekreter tarafından onaylanmasının ardından desteklenecek projeler, Ajans internet sitesinde duyurulur.

Destek Miktarı Nedir?

Teknik Destek Programı kapsamında Başvuru Sahibine doğrudan bir mali destek sağlanmaz. Talep edilen Teknik Destek, Ajans tarafından doğrudan veya hizmet alımı yoluyla sağlanır. Desteğin hizmet alımı yoluyla sağlanması durumunda; her bir teknik desteğin ajansa toplam maliyeti 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının d bendinde büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idareler için her yıl belirlenen limiti aşamaz.
Teknik destek faaliyetlerinde yararlanıcı kuruluştan herhangi bir nakdi katkı talep edilmez. Ancak teknik destek faaliyetlerinin gerçekleştirilebilmesi için gerekli çalışma materyalleri ile eğitim, çalıştay vb. çalışmaların organizasyonuna ait harcamalar ve gereklilikler yararlanıcı veya ortağı tarafından sağlanır.

Destek Süresi Ne Kadardır?

Ajans tarafından kendi personeli veya hizmet alımı yoluyla sağlanan her bir teknik desteğin uygulama süresi sözleşme imzalandıktan sonra altı aydır. Talebin fazla olması, yoğunluk ve başka sebeplerden dolayı, onaylandığı halde altı ay içerisinde gerçekleştirilemeyen teknik destek faaliyetlerinin uygulama süresi; ajansın iş yükü, uzman profili ve çalışma programı göz önünde bulundurularak, genel sekreterlikçe en fazla bir ay süre ile uzatılabilir.

Hangi Faaliyetlere Destek Sağlanabilir?

Ajans, yerel yönetimlerin başta planlama çalışmaları ile bölge plan ve programlarını uygulayıcı veya yerel kalkınma kapasitesini artırıcı faaliyetleri ile başvuru sahibi olarak sayılan diğer başvuru sahiplerinin yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmaları için, mevcut imkanları çerçevesinde kendi personeli eliyle ya da hizmet alımı yoluyla; eğitim verme, program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama, lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma gibi kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici teknik destek hizmetleri sağlayabilir.

Not: Ajanstan teknik destek talebinde bulunabilecek kuruluşlar, teknik desteğin kapsamı, başvuru koşulları ile değerlendirme kriterleri, ajans tarafından belirlenir ve ajansın internet sitesinde duyurulur.

Fizibilite Desteği Nedir?

Ajansın, bölgenin kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına, bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesine, bölgenin yenilik ve girişimcilik kapasitesinin geliştirilmesine yönelik projelerin fizibilite çalışmalarına doğrudan verdiği mali destektir.

Kimler Başvurabilir?

  • Yerel yönetimler
  • Üniversiteler
  • Diğer kamu kurum ve kuruluşları
  • Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları
  • Sivil toplum kuruluşları
  • Organize sanayi bölgeleri
  • Küçük sanayi siteleri
  • Teknoparklar, teknoloji geliştirme bölgeleri, endüstri bölgeleri, iş geliştirme merkezleri
  • Birlikler ve kooperatifler

Nasıl Başvurulur? Destek Miktarı Nedir?

Bu tür desteklerde proje teklif çağrısı usulü uygulanmaz. Fizibilite desteği kapsamında proje başına Ajans desteği 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin f fıkrası uyarınca her yıl belirlenen limitin iki katını aşamaz. Ajans yılı çalışma programında fizibilite desteği kapsamında desteklenecek alanlara yer verir. Fizibilite desteklerinde yararlanıcının eş finansmanı zorunlu olmamakla birlikte eş finansman öngören faaliyet teklifleri öncelikli olarak desteklenir.

Belirlenen usullere uygun olarak hazırlanacak ve ajansa sunulacak olan her bir proje teklifi, Genel Sekreter başkanlığında ilgili Ajans uzmanlarından oluşturulacak en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından, başvurunun ajansa ulaştığı tarihten itibaren en fazla bir ay içerisinde değerlendirilir ve Yönetim Kurulunun onayına sunulur. Proje teklifleri, Yönetim Kurulunca öncelikli olarak ele alınır ve değerlendirme sonuçlarının Yönetim Kuruluna sunulmasını takiben yapılacak ilk toplantıda karara bağlanır.

Hangi konularda Fizibilite Desteği alınabilir?

Fizibilite desteği kapsamında sunulan projenin aşağıdaki kriterlerden en az biriyle uyumlu olması gerekmektedir. Bunlar;

• Ajans, fizibilite desteği kapsamında; Bölgenin ekonomik ve sosyal açıdan kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanılmasına yönelik olması,

• Bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesine katkı sağlaması,

• Bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesinin geliştirmesini hedeflemesidir.

Fizibilite desteği kapsamında yararlanıcı, sözleşme yükümlülüklerini en fazla bir yıl içerisinde tamamlayarak fizibilite raporunu ajansa sunar. Uygulama süresi, sözleşmenin imzalandığı günden bir gün sonra başlar.

FİNANSMAN DESTEĞİ VE FAİZSİZ KREDİ DESTEĞİ

Finansman Desteği Nedir?

Finansman desteği, başvuru rehberinde belirtilen nitelikteki projeler için, ilgili aracı kuruluşlardan alınacak krediler karşılığında ödenecek faiz giderlerinin, Ajans tarafından karşılanmasını öngören mali destektir.

Faizsiz Kredi Desteği Nedir?

Faizsiz kredi desteği, ajansın başvuru rehberine uygun projelere aracı kurumlar vasıtasıyla faizsiz kredi temin etmek suretiyle sağlayacağı mali destektir.

Nasıl Başvurulur?

Ajans tarafından hazırlanacak finansman desteği veya faizsiz kredi desteği teklif çağrılarına ilişkin başvuru rehberlerinde; anlaşmalı aracı kuruluşlar, yararlanıcı ile ilgili aracı kuruluş arasında yapılacak kredi sözleşmesinin süresi, destek verilecek kredilerin türleri, limitleri ve vadeleri ile ajansın sağlayacağı azami destek tutarları, faiz ve anaparanın geri ödenme zamanı ile yararlanma ve ödeme koşulları gibi hususlar açıkça belirtilir.

Faizsiz Kredi Desteği Süreci Nasıl İşler?

Faizsiz kredi desteğinde, yararlanıcıya sözleşme tarihinden itibaren en az altı ay geri ödemesiz dönem tanınır ve geri ödeme işlemleri, sözleşme tarihinden itibaren en fazla üç yıl içinde tamamlanır.

Finansman Destekleriyle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

a) Başvuru belgeleri arasında, imzalı ve kaşeli kredi uygunluk yazısı bulunmayan veya kredi talebi henüz sonuçlandırılmamış başvurular için projenin teslim tarihine kadar ilgili aracı kuruluşa kredi uygunluk başvurusunda bulunduğunu belgeleyemeyen başvuru sahiplerinin başvuruları, ön inceleme aşamasında reddedilir. Kredi kabul yazısı yerine ilgili aracı kuruluştan verilen kredi uygunluk başvuru yazısı ile ajansa başvuran başvuru sahiplerinin kredi uygunluk talepleri, uygulama protokollerinde belirtilen süre içerisinde sonuçlandırılarak kredi talebi uygun görülenler ajansa bildirilir. Kredi uygunluk talepleri olumsuz sonuçlanan başvurular, bağımsız değerlendirme sürecine alınmaz ve reddedilir.

b) Kredi Garanti Fonundan kefalet talep eden başvuru sahiplerinin, söz konusu fon tarafından verilen hizmetler karşılığında ödedikleri komisyon ve masraflar uygun olmayan maliyetler olarak değerlendirilir.

c) Yararlanıcıların mali yönetim risk ve kapasitelerine ilişkin kredibilite değerlendirmesi, ilgili aracı kuruluşlar tarafından kendi mevzuat ve uygulamaları çerçevesinde yapılır. Projelerin, plan ve programlar ile diğer kalkınma politika ve araçlarına uygunluğu ve yerel kalkınmaya katkısı yönleri bakımından teknik olarak değerlendirilmesi ise bu Yönetmelikte belirtilen değerlendirme süreci çerçevesinde ve her durumda ilgili ajans tarafından yapılır.

ç) Desteğin uygulama süreçlerinin takibi için, ajans ve ilgili aracı kuruluşlar arasında elektronik bir sistem tesis edilir.

d) Projeler kapsamındaki satın alma usulleri konusunda Proje Uygulama Rehberi hükümleri uygulanmaz.

e) Finansman desteğinde yararlanıcının kredi borcu sona erdiğinde, bu Yönetmeliğin 43’üncü maddesinde belirtilen mülkiyete dair sınırlamalar ortadan kalkar.

f) Bu Yönetmeliğin teminat alma zorunluluğu ile ilgili hükümler uygulanmaz.

g) Finansman desteğinde görünürlük kuralları ile ilgili hükümler uygulanmaz.

Güdümlü proje nedir?

Güdümlü projeler, proje teklif çağrısı yöntemi uygulanmaksızın; bölge planında öngörülen öncelikler doğrultusunda, konusu ve koşulları Ajans öncülüğünde ve yönlendirmesinde belirlenen özel nitelikli model projelerdir. Ajans, fizibilitesi Bakanlık tarafından onaylanmış güdümlü projelere destek sağlayabilir.

Bu projelerde genel olarak;

  1. Özel sektör işletmeciliğini güçlendirecek şekilde, üretim ve ihracat kapasitesinin geliştirilmesi, iyi uygulama örneklerinin oluşturulması, sektörel ihtisaslaşmanın desteklenmesi, özel bilgi, beceri ve teknolojilerin geliştirilmesi, transferi veya yaygınlaştırılması, yeni finansman modellerinin geliştirilmesi, kamu-üniversite-sanayi işbirliğinin desteklenmesi, yeni hizmet ve üretim organizasyonlarının geliştirilmesi, işbirliği ağları ve değer zinciri oluşturulması, kümelenmelerin desteklenmesi, yeni sanayi altyapısı ve organizasyon modellerinin geliştirilmesi ve bölgedeki sektörlerin ihtiyaç duyacağı alanlarda insan kaynaklarının geliştirilmesi ya da
  2. Sosyal dayanışmayı ve sorumluluk bilincini güçlendirecek, kültürel değerleri koruyacak ve geliştirecek şekilde; dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve fiziksel hizmetlere erişebilirliklerini kolaylaştıracak altyapının tesis edilmesi; göçün olumsuz etkilerinin önlenmesi, sosyal hayatın kolaylaştırılması, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılması esastır.

Kimler, Nasıl Başvurabilir?

Projelerin paydaşlar tarafından sahiplenilmesi ve uygulama sürecinde etkinliğin artırılması amacıyla, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği teşvik edilir. Güdümlü proje desteklerinde Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici Şirketi gibi belirli ölçüde kamu yararı gözetenler veya hâkim ortağı kamusal nitelikli kuruluşlar olan şirketler hariç olmak üzere sadece kâr amacı güden kuruluşlar proje uygulayıcısı olamaz. Ancak kâr amacı güden kurum ve kuruluşlar güdümlü proje desteği kapsamında ortak veya iştirakçi olabilirler.

Destek Miktarı Nedir?

Ajans, güdümlü projelerde toplam proje maliyetinin en fazla yüzde yetmiş beşi oranında mali destek sağlayabilir. Bu oran yönetim kurulunun onayı ile en fazla % 90’a kadar artırılabilir. Güdümlü projelerde proje ortaklarının da nakdi destek sağlamaları ve projenin sürdürülebilirliğini teminat altına alacak taahhütlerde bulunmaları esastır.

Hangi Faaliyetlere Destek Sağlanamaz?

a) Mahalli idarelerin kırsal altyapıya yönelik her türlü yatırımları ile münhasıran mahalli idareler tarafından rutin olarak gerçekleştirilen mahalli müşterek nitelikteki yol, içme suyu, kanalizasyon, arıtma, yağmur suyu, sağlık ocağı, kültür merkezi, spor tesisi, sosyal hizmet binaları gibi model veya yenilikçi niteliği haiz olmayan yapım işleri.

b) Kamu yatırım programında yer alan projeler.

c) Bu Yönetmeliğin 7/A maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan başvuru sahipleri arasında yer alan şirketler ile hâkim ortağı kamu kurum ve kuruluşları olan şirketler hariç olmak üzere kâr amacı güden kuruluşların yararlanıcı olduğu projeler.

ç) Uygulanmasında mülkiyet, izin, imar, ortaklık ve benzeri hukuki ve teknik engeller bulunan projeler